น่าน : เมืองมรดกวัฒนธรรมของโลก

เมืองน่านก่อกำเนิดขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 18  บริเวณลุ่มแม่น้ำน่านและแม่น้ำสาขา  ตัวเมืองเก่าตั้งอยู่ในหุบเขาที่โอบล้อมเกือบรอบ  เนื่องจากเป็นเมืองที่มีประวัติศาสตร์ยาวนาน  เจ้าผู้ครองนครในอดีตได้สร้างสรรค์งานสถาปัตยกรรม  ศิลปกรรม  และวัฒนธรรมประเพณีไว้มากมาย  ประกอบกับในแต่ละยุคสมัย  น่านได้ตกเป็นเมืองลูกหลวงและมีความสัมพันธ์กับอาณาจักรต่างๆ  ที่อยู่รายรอบ  เช่น  อาณาจักรล้านนา  อาณาจักรสุโขทัยเมืองศรีสัชนาลัย  หรือแม้แต่พม่า  ดังนั้น  ภายในตัวเมืองเก่าน่านในปัจจุบันจึงยังหลงเหลืองานสถาปัตยกรรมและงานศิลปกรรมที่ได้จากการสรรค์สร้างในอดีตอยู่เป็นจำนวนมาก  เฉพาะส่วนที่เป็นพุทธสถาน  เกือบทั้งหมดยังมีพระสงฆ์จำพรรษาและปรากฏกิจกรรมทางศาสนาที่ได้สืบทอดจากอดีตต่อเนื่องมาจนปัจจุบัน  โดยความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นระหว่างชุมชนกับ ศาสนสถานได้เป็นปัจจัยสำคัญทำให้กระบวนการอนุรักษ์และพัฒนามรดกทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของเมืองน่านได้พัฒนามาอย่างไม่ขาดสาย

ด้วยเหตุนี้  เมืองเก่าน่านในปัจจุบันจึงยังเป็นเมืองที่มีอัตลักษณ์โดดเด่นด้านความงดงามของพุทธสถาน  เป็นเมืองที่เงียบสงบ  ชาวเมืองมีวิถีที่ดำเนินสอดคล้องกับความเชื่อเชิงพุทธที่ผสมผสานกับความศรัทธาในความเชื่อแบบพื้นถิ่นซึ่งเป็นไปอย่างมีเอกลักษณ์ของตนเอง  เช่นเดียวกับแหล่งมรดกทางประวัติศาสตร์ซึ่งส่วนใหญ่ยังคงสภาพสมบูรณ์สะท้อนให้เห็นถึงคุณค่าแห่งพัฒนาการเชิงช่างและพัฒนาการของงานสุนทรียศาสตร์ของเมืองในอดีต  ได้เป็นอย่างดี